Stel je de mensen de vraag hoe de Italiaanse bubbels noemen zullen ze meestal, ondanks de stijgende reputatie van onder andere Franciacorta, Prosecco antwoorden in plaats van Spumante. Prosecco is inderdaad een van de meest geliefde wijnen van Italië, bekend om zijn levendige bubbels en frisse, veelzijdige karakter. Deze wijn wordt geproduceerd in het noordoosten van Italië en heeft de harten van wijnliefhebbers wereldwijd veroverd. Of het nu gaat om een aperitief of een feestelijke gelegenheid, Prosecco past bij elke situatie.
Wat is Prosecco?
Prosecco is een mousserende wijn afkomstig uit de glooiende heuvels van Noordoost-Italië. Bekend om zijn frisse en levendige karakter, is prosecco uitgegroeid tot een van 's werelds meest geliefde mousserende wijnen. De wijn wordt voornamelijk geproduceerd in de regio's Veneto en Friuli Venezia Giulia. De belangrijkste druif die hiervoor wordt gebruikt, is Glera, een inheemse variëteit die Prosecco zijn kenmerkende eigenschappen geeft: frisheid, bloemige en fruitige aroma’s en een uitgebalanceerde zuurgraad. De naam prosecco is afgeleid van het dorp Prosecco nabij Trieste.
De Martinotti-methode: het geheim van frisheid
Prosecco wordt gemaakt met de Martinotti-methode, die internationaal beter bekend is als de Charmat-methode. Bij deze techniek vindt de tweede gisting plaats in grote roestvrijstalen tanks (autoclaven) onder druk. Dit proces behoudt de primaire aroma’s van de druif en zorgt voor een fijne mousse en een kenmerkende frisheid.
De Martinotti-methode werd in 1895 ontwikkeld door Federico Martinotti, een Italiaanse oenoloog. Op zoek naar een eenvoudiger en innovatiever proces voor de productie van mousserende wijnen, bedacht Martinotti een systeem waarbij de tweede gisting—verantwoordelijk voor de bruisende bubbels—plaatsvindt in grote, drukbestendige roestvrijstalen tanks, in plaats van in afzonderlijke flessen.
Hoewel Martinotti het concept introduceerde, verfijnde en patenteerde de Franse ingenieur Eugène Charmat de methode in 1910, wat de alternatieve naam verklaart. Toch verwijzen Italianen trots naar deze methode als de Martinotti-methode, als eerbetoon aan de bedenker..
De Martinotti-methode stroomlijnt de productie van mousserende wijn met een zorgvuldig gecontroleerd proces:
- Productie van de Basiswijn
Het proces begint met stille basiswijn, gemaakt van specifieke druivensoorten. Voor Prosecco zijn dit Glera-druiven, die bekendstaan om hun bloemige en fruitige kenmerken. - Tweede Gisting
De basiswijn wordt overgebracht naar drukbestendige tanks, waar suiker en gist worden toegevoegd. Deze mix ondergaat een tweede gisting, waarbij koolzuurgas wordt gevormd—de bubbels die mousserende wijn definiëren. - Temperatuurcontrole
De tank wordt gekoeld om de gisting te stoppen bij het gewenste zoetheidsniveau. Hierdoor behoudt de wijn zijn fruitige en frisse profiel. - Filtratie en Botteling
Na de gisting wordt de wijn onder druk gefilterd om de bubbels te behouden en vervolgens gebotteld voor distributie.
De verschillende typen Prosecco
Niet alle Prosecco is hetzelfde! En hier kampt Prosecco met een probleem. Er zijn zodanig veel verschillende aanduidingen voor Prosecco dat het voor de consument lastig is om te weten met welke Prosecco ze nu te maken hebben. We proberen hierin de nodige klaarheid te scheppen.
Prosecco DOC
Dit is de meest voorkomende Prosecco! Prosecco DOC wordt geproduceerd in een uitgestrekt gebied in het noordoosten van Italië, verspreid over negen provincies in de regio’s Veneto en Friuli Venezia Giulia. Deze provincies zijn:
- Veneto: Treviso, Venetië, Vicenza, Padua en Belluno
- Friuli Venezia Giulia: Gorizia, Pordenone, Triëst en Udine
Het hart van de Prosecco DOC-productie ligt in de vlakke en licht heuvelachtige landschappen rond Treviso, een provincie met een rijke wijnbouwtraditie. De wijngaarden van Prosecco DOC bevinden zich vaak op vruchtbare vlaktes, waar het klimaat en de bodem perfect zijn voor de teelt van de Glera-druif.
De productie van Prosecco DOC wordt gereguleerd volgens Italiaanse en EU-wetgeving om consistentie en authenticiteit te garanderen. Belangrijke voorschriften zijn:
- Druivenrassen: Prosecco DOC moet voor minstens 85% uit Glera bestaan. De resterende 15% mag afkomstig zijn van druivensoorten zoals Verdiso, Perera, Bianchetta of toegestane internationale variëteiten zoals Chardonnay, Pinot Grigio en Pinot Nero.
- Opbrengstbeperking: Om de kwaliteit te waarborgen, is de maximale opbrengst beperkt tot 18 ton per hectare, zodat de druiven hun kenmerkende smaak en aroma behouden.
- Alcoholgehalte: De wijn moet een minimaal alcoholgehalte hebben van 10,5% voor spumante (mousserend) en 10% voor frizzante (licht mousserend).
Het terroir speelt een cruciale rol in het karakter van Prosecco DOC. De regio wordt gekenmerkt door:
- Klimaat: De wijngaarden profiteren van een mild, gematigd klimaat dat wordt beïnvloed door de Adriatische Zee en de uitlopers van de Dolomieten. Warme zomers en koele nachten zorgen voor een optimale rijping van de Glera-druiven, waarbij de zuurgraad en aromatische complexiteit behouden blijven.
- Bodem: De bodems in de Prosecco DOC-zones variëren van alluviale gronden rijk aan klei en zand in de vlaktes tot kalkhoudende en leemachtige gronden in licht glooiende gebieden. Deze bodems bieden uitstekende drainage en voedingsstoffen, ideaal voor de Glera-druif.
Prosecco Asolo DOCG
De wijngaarden die Prosecco Asolo DOCG produceren, bevinden zich in de regio Veneto, in het noordoosten van Italië, specifiek in de heuvels van Colli Asolani. Deze glooiende heuvels liggen ten westen van Treviso, rondom het schilderachtige middeleeuwse stadje Asolo, dat vaak "De Parel van Veneto" wordt genoemd.
Het Asolo-gebied omvat 18 gemeenten, met wijngaarden die zich voornamelijk bevinden op een hoogte van 100 tot 400 meter boven zeeniveau.
De productie van Prosecco Asolo DOCG wordt streng gereguleerd om de kwaliteit en authenticiteit te waarborgen. Belangrijke wettelijke vereisten zijn:
- Druivenras: De wijn moet voornamelijk gemaakt zijn van Glera-druiven (minimaal 85%), met maximaal 15% van andere toegestane rassen zoals Verdiso, Bianchetta Trevigiana, Perera of Chardonnay.
- Geografische Beperkingen: De druiven moeten exclusief afkomstig zijn uit het aangewezen gebied binnen de Colli Asolani-heuvels.
- Oogst en Opbrengst: De maximale opbrengst per hectare is beperkt tot 13,5 ton, wat zorgt voor een focus op kwaliteit boven kwantiteit.
- Alcoholgehalte: Het minimale alcoholgehalte moet 10,5% zijn voor Spumante en 10% voor Frizzante-stijlen.
- Superiore: De term "Superiore" is gereserveerd voor Prosecco Asolo DOCG Spumante waarbij er strengere productie eisen worden opgelegd.
De unieke kenmerken van Prosecco Asolo DOCG zijn te danken aan het terroir—een harmonieus samenspel van bodem, klimaat en landschap.
- Bodemsamenstelling: De heuvels van Asolo zijn rijk aan kalkhoudende mergel en klei, wat zorgt voor uitstekende drainage en tegelijkertijd essentiële voedingsstoffen vasthoudt. Deze bodem draagt bij aan de complexiteit en minerale tonen van de wijn.
- Klimaat: De regio profiteert van een gematigd klimaat met warme dagen en koele nachten. Deze temperatuurschommelingen versterken de ontwikkeling van aromatische verbindingen in de Glera-druiven, wat resulteert in de heldere, fruitige tonen die kenmerkend zijn voor Prosecco Asolo DOCG.
- Topografie: De glooiende wijngaarden maximaliseren de zoninval en verminderen het risico op vorst, wat bijdraagt aan een optimale rijping van de druiven.
Prosecco Superiore Conegliano Valdobbiadene DOCG
Genesteld in de schilderachtige heuvels van de Veneto-regio, ten noordoosten van Venetië, is de Conegliano Valdobbiadene-zone het kloppende hart van de beste Prosecco-productie. Deze wijngaarden strekken zich uit over 15 gemeenten tussen de steden Conegliano en Valdobbiadene, en beslaan ongeveer 8.700 hectare steile, zonovergoten hellingen.
Het gebied heeft de status van UNESCO-werelderfgoed vanwege zijn "cultuurlandschap", gekenmerkt door de harmonieuze wisselwerking tussen natuurlijke schoonheid en menselijke cultivatie. Steile terrassenwijngaarden zijn bezaaid met oude dorpjes wat zorgt voor schilderachtige zichten.
De DOCG-status (Denominazione di Origine Controllata e Garantita) is de hoogste kwaliteitsaanduiding voor wijn in Italië, en de regelgeving zorgt ervoor dat Conegliano Valdobbiadene Prosecco met de grootste zorg wordt gemaakt:
- Druivensamenstelling: De wijn moet voornamelijk worden gemaakt van Glera, de kenmerkende witte druif van Prosecco, die ten minste 85% van de blend uitmaakt. Aanvullende variëteiten zoals Verdiso, Bianchetta Trevigiana, Perera of Pinot (Bianco, Grigio, Nero) mogen spaarzaam worden gebruikt.
- Productiezone: Druiven moeten uitsluitend afkomstig zijn uit het gedefinieerde DOCG-gebied.
- Opbrengstlimieten: Om de kwaliteit te behouden, zijn de opbrengsten beperkt tot 13,5 ton per hectare.
Subzones: Het DOCG-gebied omvat specifieke crus zoals Cartizze en Rive,
Wat Conegliano Valdobbiadene onderscheidt, is zijn unieke terroir
- Bodem: De bodems in de regio variëren van kalksteen en mergel in Valdobbiadene tot kleigronden rond Conegliano. Deze diversiteit geeft de wijnen complexiteit en subtiele mineraliteit.
- Klimaat: Een gematigd klimaat, beïnvloed door de Dolomieten in het noorden en de Adriatische Zee in het zuiden, zorgt voor ideale rijpingsomstandigheden. Warme dagen en koele nachten versterken de aromatische intensiteit en behouden de natuurlijke zuurgraad van de druif.
- Topografie: De steile, op het zuiden gerichte hellingen zorgen voor optimale zonblootstelling en natuurlijke drainage, wat cruciaal is voor het telen van gezonde, smaakvolle druiven.
Zeer verwarrend is dat deze Prosecco onder verschillende benamingen de markt op mag gaan! Officieel spreken we over Prosecco Conegliano Valdobbiadene DOCG. Maar je mag ook Superiore toevoegen of eenvoudigweg Prosecco Superiore DOCG gebruiken. Om nog meer verwarring te stichten mag het ook Prosecco Conegliano DOCG of Prosecco Valdobbiadene DOCG, beiden al dan niet met de toevoeging van Superiore... Men spreekt al lang om een uniformiteit hierover te vinden, tot op heden echter zodner succes.
Rive en Cartizze: het beste van het terroir
Binnen de DOCG Conegliano Valdobbiadene zijn er twee speciale aanduidingen:
- Rive: Deze term verwijst naar specifieke subzones van de heuvels in Conegliano-Valdobbiadene. Elke Rive benadrukt de unieke kenmerken van een microgebied, zoals ligging, hoogte en bodemsoort.
- Cartizze: Een klein gebied van slechts 107 hectare, beschouwd als de Grand Cru van Prosecco. De steile heuvels in dit gebied zorgen voor uitzonderlijke wijnen met een intens aromatisch profiel, met tonen van rijp fruit, honing en witte bloemen.
Prosecco Rosé
Prosecco heeft lange tijd enkel als een witte sprankelende wijn op de markt mogen komen. Omwille van het wereldwijde succes van de roséwijnen en om het belang van prosecco (en de productie) extra uit te breiden werd er in 2020 een marketing besluit genomen om ook een rosé versie toe te laten en op de markt te brengen. Deze beslissing stelde wijnmakers in staat om de traditionele Glera-druif, die minstens 85% van de wijn uitmaakt, te mengen met 10-15% Pinot Noir, wat een vleugje kleur en een diepte van smaak toevoegt aan de geliefde Prosecco. Het resultaat was een onmiddellijke hit, met 16,8 miljoen geproduceerde flessen in het eerste jaar alleen.
De marktrespons op Prosecco Rosé is dus niets minder dan fenomenaal. In het debuutjaar werd de wijn snel een favoriet, met grote retailers zoals Lidl en M&S die indrukwekkende verkoopcijfers rapporteerden. Tegen 2021 was de productie gestegen om aan de groeiende vraag te voldoen, met schattingen die suggereren dat er jaarlijks tot 50 miljoen flessen geproduceerd zouden kunnen worden. Deze snelle groei onderstreept de aantrekkingskracht van de wijn, die de lichte, verfrissende kwaliteiten van Prosecco combineert met de trendy allure van rosé.
De druiven van Prosecco
De ster van Prosecco is de Glera-druif, die wordt gekenmerkt door:
- Aroma's: Tonen van groene appel, peer, witte bloemen en citrus.
- Zuurgraad: Levendig en fris, wat bijdraagt aan de drinkbaarheid.
- Structuur: Licht en soepel, wat Prosecco aangenaam toegankelijk maakt.
In sommige benamingen mogen kleine hoeveelheden van andere lokale druiven, zoals Verdiso, Perera of Bianchetta, worden toegevoegd om extra complexiteit te creëren. Ook internationale rassen zoals Chardonnay, Pinot Grigio of Pinot nero zij nin kleine hoeveelheden toegestaan.
Welke stijl verkies je, Prosecco Brut of Extra Dry?
Lange tijd kwam Prosecco enkel maar op de markt als een licht zoete, extra dry bubbel. Sinds enige tijd is er een kentering ingezet die meer aanleunt bij de wereldwijde consumenten vraag naar drogere versies van schuimwijnen en dus zien we steeds meer en meer Brut of zelfs Extra brut opduiken.
Prosecco Brut is de droogste variant van prosecco, met een restsuikergehalte van maximaal 12 gram per liter. Deze stijl staat bekend om zijn frisse en levendige smaak, waarbij de natuurlijke zuren en fruitige aroma's goed tot hun recht komen. Prosecco Brut is ideaal voor liefhebbers van een strakke, verfrissende wijn zonder al te veel zoetheid.
Smaakprofiel:
- Droog en knapperig
- Frisse zuren
- Aroma's van groene appel, citrus en soms een vleugje mineraliteit
Hoewel de naam anders doet vermoeden, is Prosecco Extra Dry iets zoeter dan Brut, met een restsuikergehalte tussen de 12 en 17 gram per liter. Deze stijl biedt een zachtere en rondere smaakervaring, wat het een aantrekkelijke keuze maakt voor degenen die een subtiele zoetheid in hun wijn waarderen.
Smaakprofiel:
- Licht zoet met een zachte afdronk
- Gebalanceerde zuren
- Aroma's van rijpe peer, appel en een hint van bloemen
Prosecco: bewaren of meteen drinken?
Prosecco is bedoeld om jong te drinken, bij voorkeur binnen één tot twee jaar na botteling. Op deze manier blijven de frisse aroma’s en levendige bubbels optimaal behouden. Het is geen wijn die geschikt is om te rijpen, aangezien langdurige opslag de kenmerkende eigenschappen kan verminderen.
Conclusie
Prosecco is meer dan alleen een wijn: het is een symbool van de Italiaanse levensstijl, een viering van gezelligheid en eenvoud. Met zijn verschillende benamingen en het brede scala aan terroir biedt Prosecco een unieke smaakervaring die elke wijnliefhebber kan waarderen. Laten we proosten op deze buitengewone Italiaanse mousserende wijn en genieten van elke sprankelende slok!
