Onlangs was ik nog een keertje Zabaglione (sabayon) aan het maken, lekker makkelijk met de thermomix, en hiervoor had ik de fles Marsala uiteraard nodig. Dat deed me eraan denken dat Marsala de laatste tijd meer en meer opdook in gesprekken en dat het na een tijd in onmin te zijn geweest aan een revival toe is.
Marsala, een versterkte wijn met een rijke geschiedenis en uitgesproken karakter, komt uit het westen van Sicilië, rondom de stad Marsala. Deze wijn heeft zijn oorsprong in de 18e eeuw en blijft tot op de dag van vandaag geliefd. Van zijn herkomst en druivensoorten tot zijn gebruik in de keuken en als verfijnde dessertwijn: Marsala is een wijn met vele gezichten.
De oorsprong van Marsala
Het verhaal van Marsala begint in 1773, toen de Engelse handelaar John Woodhouse uit Liverpool door een storm in de haven van Marsala terechtkwam. Daar ontdekte hij een lokale wijn die robuust, rijp en krachtig was. Deze wijn werd geproduceerd in grote houten vaten en gerijpt volgens een solera-achtige methode: telkens wanneer een hoeveelheid wijn werd afgetapt, werd deze aangevuld met jonge wijn. Geïntrigeerd stuurde Woodhouse een lading van 50 vaten (elk 412 liter) naar Engeland, waar de wijn een enorm succes bleek te zijn.
Woodhouse keerde terug naar Sicilië, kocht wijngaarden, bouwde een wijnfabriek en zorgde ervoor dat Marsala commercieel bekend werd. In zijn voetsporen volgden andere Engelse zakenlieden, zoals Benjamin Ingham, die in 1812 een immense fabriek langs de kust bouwde, en later Joseph Whitaker, die in de 19e eeuw de export van Marsala verder uitbreidde.
In 1832 werd een "Italiaanse" draai aan Marsala gegeven door Vincenzo Florio, die het product wereldwijd bekend maakte. De schepen van de Florio-familie verspreidden Marsala naar de verste uithoeken van de wereld, waardoor de wijn het symbool werd van Italiaanse wijnbouwkunst.
Wat is Marsala?
Marsala is een versterkte wijn, wat betekent dat er aan het einde van de gisting extra alcohol (meestal in de vorm van brandy) wordt toegevoegd. Dit proces was oorspronkelijk bedoeld om de wijn langer houdbaar te maken tijdens transport over zee. Marsala varieert in smaak, afhankelijk van het type en de rijping, maar kenmerkt zich over het algemeen door zijn diepe, complexe aroma’s en smaken die doen denken aan gedroogde vruchten, noten en specerijen.
Druivensoorten in Marsala
De belangrijkste druivensoorten die worden gebruikt voor Marsala zijn inheemse Siciliaanse rassen. Voor witte Marsala, de meest voorkomende variant, zijn de hoofdsoorten Grillo, Catarratto en Inzolia. Voor de zeldzamere rode Marsala, ook wel Ruby Marsala genoemd, worden druiven zoals Nero d’Avola, Nerello Mascalese, Damaschino en Pignatello (Perricone) gebruikt. Ruby Marsala moet volgens de regels minimaal 70% zwarte druiven bevatten.
De diversiteit aan Marsala-wijnen
Marsala kent verschillende stijlen en niveaus van zoetheid, die mede afhangen van het rijpingsproces en de toevoeging van mosto cotto (gekookte druivenmost) of sifone (versterkte most).
De kleur van Marsala wordt omschreven als Oro (goud), Ambra (amber) of Rubino (robijnrood). Daarnaast zijn er drie zoetheidsgradaties:
- Secco (droog) met minder dan 40 gram restsuiker per liter.
- Semisecco (halfdroog) met tussen 40 en 100 gram restsuiker.
- Dolce (zoet) met meer dan 100 gram restsuiker.
Marsala biedt een indrukwekkende diversiteit, zowel qua rijping als smaakprofielen. De vijf categorieën van rijping zijn:
- Fine: minimaal één jaar gerijpt.
- Superiore: minimaal twee jaar gerijpt.
- Superiore Riserva: minimaal vier jaar rijping.
- Vergine of Soleras: minimaal vijf jaar rijping zonder toevoegingen.
- Vergine Stravecchio of Riserva: minimaal tien jaar rijping.
Marsala in de keuken versus verfijnde dessertwijn
Marsala wordt vaak geassocieerd met koken, en terecht: de wijn is een geliefd ingrediënt in de keuken, vooral in sauzen voor vlees- en visgerechten en in desserts zoals tiramisu en zabaglione. Vooral de Marsala Fine en de goedkopere versies van Marsala Superiore zijn geschikt voor gebruik in gerechten, omdat de smaak goed standhoudt bij verhitting.
Toch is het belangrijk te benadrukken dat Marsala veel meer te bieden heeft dan alleen als kookwijn. De hoogstaande Marsala Vergine en Marsala Superiore Riserva zijn verfijnde dessertwijnen, met een complexe smaak van gedroogd fruit, noten en kruiden, die een plaats verdienen in het glas, niet alleen in de pan. Deze wijnen worden gekoesterd vanwege hun intense smaken en complexiteit, die zich bij elke slok verder ontvouwen. Ze passen uitstekend bij kazen, gedroogd fruit, en desserts met chocolade of amandelen, en kunnen ook als digestief worden geserveerd.
Marsala: een unieke Siciliaanse ervaring
Marsala biedt een rijke variatie aan stijlen, van robuuste, krachtige wijnen voor de keuken tot elegante, zoete varianten die liefhebbers van dessertwijnen zeker zullen bekoren. Of je Marsala nu gebruikt als culinaire toevoeging of geniet van een glas van de verfijnde Vergine, deze wijn is een unieke uitdrukking van de Siciliaanse cultuur en traditie. Het is een ware Siciliaanse schat, een complexe wijn met diepgang die de ziel van het eiland weerspiegelt.
Dus, de volgende keer dat je Marsala overweegt, denk dan niet alleen aan koken. Geniet van een glas van deze authentieke Siciliaanse wijn – een perfecte afsluiter van elke maaltijd en een unieke smaakervaring.
