Ook in Italië 's meest bekende bubbelregio staat de wereld niet stil kon ik met eigen ogen vaststellen tijdens een bezoek bij Berlucchi. Naast een fraaie degustatie en diner kon ik er ook genieten van een exclusieve rondleiding van Cristina Ziliani. Tijdens deze rondleiding hoorde ik, niet voor het eerst, praten over een nieuwe druif die toegelaten is in de Franciacorta DOCG, namelijk Erbamat! Proeven van een vatstaal werd vriendelijk afgewezen, wegens nog niet klaar, maar dat dit in de toekomst zal veranderen is wel zeker! Tijd om de druif beter te leren kennen.
Franciacorta's nieuwe goudmijn: de opkomst van Erbamat in de Italiaanse bubbels
De wereld van Franciacorta, Italië’s trots in mousserende wijn, staat op het punt een fascinerende transformatie door te maken. Bekend om zijn elegante wijnen, gecreëerd op de traditionele wijze zoals in Champagne, is Franciacorta altijd trouw gebleven aan zijn klassieke druivenrassen Chardonnay, Pinot Nero en Pinot Bianco. Recentelijk hebben echter een aantal vooruitstrevende producenten een verrassende keuze gemaakt: de toevoeging van de oude, inheemse druif Erbamat. Deze vernieuwende stap komt niet zomaar uit de lucht vallen. De eigenschappen van Erbamat bieden zowel een antwoord op de uitdagingen van klimaatverandering als nieuwe mogelijkheden voor smaakprofielen, en dat is reden genoeg voor enkele grote huizen om deze druif serieus te omarmen.
De wedergeboorte van Erbamat
Erbamat is geen nieuwe verschijning; de druif heeft eeuwenlang wortel geschoten in de regio’s van Lombardije, maar raakte bijna vergeten door de opkomst van populaire internationale druiven zoals Chardonnay en Pinot Nero. Het is een witte variëteit die bekendstaat om zijn frisheid, hoge zuurgraad en langzame rijping. Naast de unieke eigenschappen van de druif, is ook de wijnstok van Erbamat bijzonder: deze is goed bestand tegen schimmelziektes en gedijt uitstekend in warmere klimaten zonder snel door te rijpen, een combinatie die zeldzaam is in de wijnbouw.
De wijnstok van Erbamat produceert middelgrote trossen met kleine, groene tot goudkleurige druiven. Deze druiven rijpen relatief langzaam, waardoor Erbamat zijn zuren behoudt, wat een bijzonder waardevolle eigenschap is voor het maken van mousserende wijnen. Dankzij deze trage rijping kan de wijnmaker lang wachten met oogsten, zonder dat de zuren verloren gaan. Dit geeft Erbamat een natuurlijke balans die in de toekomst van onschatbare waarde kan blijken voor de warmere jaargangen.
Klimaatverandering en de toekomst van Franciacorta
Franciacorta's wijnmakers hebben te maken met de veranderende effecten van klimaatverandering: vroege rijping en minder zuurgraad vormen een groeiende uitdaging voor de traditionele druivenrassen. Vooral Chardonnay, de ruggengraat van de meeste Franciacorta-wijnen, lijdt onder de hitte, waardoor de resulterende wijnen soms aan frisheid en balans inboeten. Het is precies op dit punt dat Erbamat een cruciale rol kan spelen.
De druif rijpt later en behoudt tijdens dit proces haar zuurgraad. Dit zorgt ervoor dat de wijnen meer levendigheid behouden, zelfs bij hogere temperaturen. Door de toevoeging van Erbamat kunnen wijnmakers de balans en frisheid van hun mousserende wijnen versterken zonder af te doen aan de kwaliteit of complexiteit van de Franciacorta-stijl.
Proefnotities: wat brengt Erbamat naar het glas?
De smaakprofielen van Erbamat in Franciacorta wijnen zijn zowel uniek als intrigerend. Waar Chardonnay een ronde, rijke fruitigheid biedt en Pinot Nero zorgt voor structuur en diepgang, voegt Erbamat een helder zuurtje en een bijna minerale frisheid toe. Deze extra dimensie zorgt voor een complexer aromatisch profiel en een levendige structuur die bijzonder goed samengaat met het kenmerkende lange rijpingsproces op de gistcellen van Franciacorta.
Wijnexperts merken ook op dat de wijn hierdoor eleganter en minder zwaar aanvoelt, wat een aantrekkelijke eigenschap is voor liefhebbers van verfrissende bubbels. De subtiele, minerale noten die Erbamat met zich meebrengt, worden door sommigen vergeleken met de kalkachtige frisheid die we zien in mousserende wijnen uit koelere klimaten, zoals sommige Champagnes.
Welke wijnhuizen experimenteren met Erbamat?
Momenteel zijn het vooral de pioniers binnen de Franciacorta DOCG die voorop lopen in dit experiment. Grote namen als Ca' del Bosco en Berlucchi, beide bekende iconen van Franciacorta, hebben al wijnen geproduceerd met een kleine toevoeging van Erbamat in hun blend. Dit experiment blijft echter nog kleinschalig, omdat de regelgeving rond het gebruik van Erbamat in Franciacorta strikt is: tot maximaal 10% Erbamat mag momenteel worden toegevoegd aan de blends.
Daarnaast is Barone Pizzini, bekend om zijn focus op duurzaamheid en biologische wijnbouw, eveneens actief bezig met Erbamat. Het huis benadrukt dat het inheemse karakter van Erbamat een brug slaat tussen de traditionele Franciacorta-stijl en de toekomstbestendige mogelijkheden van lokale druiven.
De toevoeging van Erbamat vraagt om aanpassingen in de vinificatie, aangezien het ras anders reageert tijdens het gistingsproces dan de gangbare variëteiten. De ervaring en kennis die deze huizen opdoen, zouden wel eens de basis kunnen vormen voor een grote verschuiving in het denken over wat Franciacorta kan zijn en waar het naartoe kan groeien.
De toekomst van Franciacorta en Erbamat
De wijnwereld kijkt met interesse naar deze experimenten, en hoewel Erbamat nog niet in grote hoeveelheden wordt toegepast, heeft het de potentie om een permanente plaats in de Franciacorta-blend te veroveren. Vooral in een tijd waarin klimaatverandering het wijnmaken steeds meer uitdaagt, zou Erbamat een reddingslijn kunnen zijn die Franciacorta helpt om zijn frisse, verfijnde stijl te behouden.
Hoewel sommige puristen wellicht terughoudend staan tegenover veranderingen in de traditionele blends, tonen de eerste resultaten aan dat Erbamat harmonieus samengaat met de andere variëteiten en nieuwe dimensies toevoegt zonder de vertrouwde elegantie van Franciacorta geweld aan te doen. Als deze experimenten succesvol blijken, zouden we in de komende jaren wel eens meer kunnen zien van deze ‘vergeten’ druif in een van Italië’s meest geliefde mousserende wijnen. Voor nu blijft het een spannende ontwikkeling, en de vooruitstrevende wijnmakers van Franciacorta tonen opnieuw hun vermogen om met finesse in te spelen op de veranderingen in hun omgeving, altijd met respect voor de traditie en hun unieke terroir.
