Toscane

Inleiding

Toscane is het herkomstgebied van de meest geproduceerde Italiaanse kwaliteitswijn, de Chianti. Maar de streek heeft veel meer te bieden dan deze populaire rode wijn. Ongeveer de helft van de opbrengst van het 70.000 ha omvattende wijnoppervlak wordt als kwaliteitswijn op de markt gebracht. Naast de Chianti hebben ook de Brunello di Montalcino, de Vino Nobile de Montepulciano en de Vernaccia di San Gimignano de Toscaanse wijnbouw bekend gemaakt. 
Meer dan tweederde van het Toscaanse landschap bestaat uit heuvels en bergen, die al vele jaren de ideale voorwaarden voor de wijnbouw creëren.
Toscane bestaat uit twee geografische gebieden: de Tyrrheense kustzone, die zich uitstrekt van de provincie Livorno, voorbij Grosseto tot de grens met Lazio, en de Centrale Heuvels in de provincies Florence en Siena. De meeste wijngaarden in de provincies Pisa en Lucca liggen in het binnenland, maar het warme, maritieme klimaat levert wijnen op die lijken op die van de kust.
De brede, geografische gebieden zijn verdeeld in verschillende DOC's die elk hun eigen productienormen en toegelaten druivensoorten kennen.

Wijngebieden

Toscane bezit 7 DOCG gebieden . Daarnaast staan er nog tal van DOC en IGT appellaties.

  • Alta Valle della Greve IGT 
  • Ansonica Costa dell'Argentario DOC
  • Barco Reale di Carmignano DOC
  • Bianco della Valdinievole DOC
  • Bianco dell'Empolese DOC
  • Bianco di Pitigliano DOC 
  • Bianco Pisano di San Torpé DOC
  • Bianco Vergine Valdichiana DOC 
  • Bolgheri DOC
  • Bolgheri Sassicaia DOC
  • Brunello di Montalcino DOCG 
  • Candia dei Colli Apuani DOC
  • Capalbio DOC
  • Carmignano DOCG 
  • Chianti DOCG
  • Chianti Classico DOCG
  • Colli della Toscana Centrale IGT
  • Colli dell'Etruria Centrale DOC
  • Colli di Luni DOC
  • Colline Lucchesi DOC
  • Cortona DOC
  • Elba DOC
  • Maremma IGT
  • Montecarlo DOC
  • Montecucco DOC
  • Monteregio di Massa Marittima DOC
  • Montescudaio DOC
  • Morellino di Scansano DOCG
  • Moscadello di Montalcino DOC
  • Orcia DOC
  • Parrina DOC
  • Pietraviva DOC
  • Pomino DOC
  • Rosso di Montalcino DOC
  • Rosso di Montepulciano DOC
  • Sant'Antimo DOC
  • Sovana DOC
  • Terratico di Bibbona DOC
  • Toscana IGT
  • Val d'Arbia DOC
  • Val di Cornia DOC
  • Val di Magra IGT
  • Vernaccia di San Gimignano DOCG
  • Vino Nobile di Montepulciano DOCG
  • Vin Santo di Chianti DOC
  • Vin Santo di Chianti Classico DOC
  • Vin Santo di Montepulciano DOC

Wijnbouw

Het waren overwegend de rijke stedelingen uit Noord-Italië of uit het buitenland, die zich deels uit passie en deels uit noodzaak over de wijnbouw ontfermden om hun grote investeringen rendabel te maken. De meeste van hen hadden geen enkele ervaring, zodat ze gebruik moesten maken van ervaren vinologen. Kwaliteit was het hoogste bod en zo voerden ze niet alleen wezelijke elementen van de wijngaarden en de kelderpraktijk uit andere landen in, zoals de Franse druivenrassen, temperatuur gecontroleerde gisting en de opvoeding van wijnen in barriques, maar ze begonnen ook vrij onbevangen met de creatie van een geheel nieuwe topwijnen.
Een moeilijke opgave staat de Toscaanse wijnbouw echter nog te wachten: de enorme herstructurering van vele wijngaarden. Nog steeds is het aantal witte druiven, waarvoor in de gemoderniseerde D.O.C. statuten geen plaats meer is, te hoog. In een deel van de prestigieuse wijngaarden zijn de wijnstokken zo uitgeput of door ziekte aangetast dat men zich afvraagt hoe deze wijnboeren de toegestane maximale hectare opbrengst realiseren. Het vermoeden bestaat dat er druiven van buiten de regio worden aangevuld.  

Super Toscanen

Toscane wijngebied

Als geen andere Europese wijnwet houden de Italiaanse regels zich bezig met bijzonder onbelangrijke details zodat opkomende kwaliteit in Toscane aanvankelijk de kop wordt ingedrukt. Een achterhaalde assemblage, zoals bij Chianti met zijn verplichte aandeel witte wijn, of bij Bruneelo de verouderde vinificatiemethoden zoals de veel te lange opslagtijden, maakte volgens de echte experts echte topkwaliteit onmogelijk. Wijnboeren en producenten gaven er de voorkeur aan met Franse variëteiten als Cabernet Sauvignon, Chardonnay, Syrah en Merlot te experimenteren, omdat zij meenden dat dit veelbelovender is dan de moeizame, langdurige selectie van de beste Sangiovese of Trebbianostokken. Ze wilden hun wijnen liever een kortere tijd aan kruidig, nieuw hout blootstellen dan ze jarenlang in oude outen vaten te laten vergaan.
Met de in Frankrijk en Californië ontwikkelde ideeën en processen bleek het snel en eenvoudig te zijn de wijnen steviger en geconcentreerder te maken en ze meer elegantie, houdbaarheid en aromatische complexiteit te geven. 
Innovatieve wijnboeren die deze nieuwe paden in Italië wilden betreden, waren gedwongen hun hoogwaardige wijnen te declasseren als eenvoudige tafelwijnen op de markt te brengen. De eerste voorbeelden van deze nieuwe stijl kwamen al begin jaren '70 op de markt: de Sassicaia van Incisa en de Tignanello van Antinanori. Vooral de Tignanello, een cuvée van Sangiovese en Cabernet Sauvignon (80-20 verhouding), maakte de weg vrij voor beroemde wijnen als Camartina, Vigorello, Grifi? Balifico, Cabreo, Monte Vertine of Convivio. Andere wijnen werden onversneden van Sangiovese geperst of bstonden voornamelijk, zij het niet onversneden, uit Cabernet Sauvignon.
Wat de Italiaanse wetgever helemaal niet van plan was toe te staan, werd door de markt snel en enthousiast ontvangen en de schijnbaar eenvoudigste van alle wijnen wonnen reeds na korte tijd zoveel prijzen, dat menig producent van kwaliteitswijn aan het denken werd gezet.
Halverwege de jaren '80 had het voorbeeld ver buiten de grenzen van Toscane navolging gekregen en er was vrijwel geen wijngoed dat niet ten minste één van deze eersteklas tafelwijnen produceerde, die door de Amerikaanse critici enthousiast "Super Toscans" werd genoemd. Nog geen 10 jaar later was alle drukte bijna voorbij. De wetgever had in vele regio's nieuwe D.O.C. gebieden opgericht, de productiebepalingen van reeds bestaande D.O.C.'s aangepast en bovendien de categorie van de wijnen met indicazione geografica, de tafelwijnen met geografische herkomstbenaming, doorgevoerd. Veel van de eerst ongebruikelijke tafelwijnen worden tegenwoordig met D.O.C. of I.G.T nam aangeboden.

Vin Santo

Een traditie die gekoesterd wordt door vele Toscaanse wijnmakers, zelfs bij de modernste, is het maken van Vin Santo (heilige wijn). Het is een passitowijn, wat betekent dat hij gemaakt is van gedroogde druiven. In Toscane worden druiven traditioneel aan dakspanten gehangen om te drogen. In de moderne wijnmakerijen wordt hiervoor hete lucht gebruikt. 
De rozijnen worden geperst en de resulterende wijn wordt vezegeld in kleine vaten, caratelli, voor en periode van 4 tot 6 jaar. De wijn kan dorrg of zoet zijn. Oorspronkelijk was er alleen een zoete versie.
De wijn wordt gedronken bij de harde amandelnotenkoekjes, cantucci genaamd, die in de wijn worden gedoopt.
Vooral de witte druivensoorten Trebbiano en Malvasia worden gebruikt voor deze wijn.

Bodem en Klimaat

Toscane bestaat voor een vijfde uit bergen en voor twee derde uit heuvels. Wijngaarden, bossen en olijfboomgaarden liggen hoog. De kust en het aangrenzende binnenland bieden vlaktes en zacht glooiende heuvels geschik voor intensieve wijnbouw.

Het basisbodemtype is zanderige, kalkachtige mergel. De mengelingen klei, stenen en mineralen beïnvloeden de wijnbouw. De beste bodem bevat galestro, klei en/of een okerkleurige, kalkachtige rots, albarese genoemd.

In de heuvels is de zomer heet en droog en de herfst is onvoorspelbaar met het riscico op regen tijdens de oogst. Aan de kust is het warm en droog, zodat de oogst meestal geen probleem is.
De jaarlijks neerslag bedraagt gemiddeld 690 mm aan de kust en 850 mm in de heuvels.

Toscane ligt op 42,5 - 44° Noorderbreedte.

 

Onze wijnen