DE BIODYNAMISCHE TEELT
Biodynamische landbouw wordt de laatste jaren overal opgehemeld. Ook in de wijnbouw blijkt het een echte modetrend. In diverse wijntijdschriften die normaal niet zoveel aandacht besteden aan de biologische teelt wordt met veel lof gesproken over de biodynamische benadering, die wordt afgeschilderd als het neusje van de zalm.
Is dit verantwoord? Is biodynamische teelt inderdaad zoveel beter dan de gewone biologische teelt, zoveel beter dan de conventionele teelt? Tijd om dit even van naderbij te bekijken.
De oorsprong van de naam "biodynamisch"
Biodynamisch komt van het Griekse BIOS = LEVEN en van DYNAMIS = ENERGIE. De kwalificatie "Biodynamisch" betekent dus dat men werkt in overeenstemming met de energie (zon, planeten, water, zuurstof) die het leven schept en onderhoudt.
Dit principe wordt methodisch en als een wetenschap toegepast. Het is erop gericht de gezondheid van grond, plant en eindproduct te bevorderen. Het gebruik van originele "homeopathische" preparaten, ook genoemd attributen is hierbij slechts één van de vele aspecten.
We behandelen achtereenvolgens:
1. De principes van de biodynamische teelt
2. De biodynamische preparaten
De biodynamische preparaten
- Inleiding
- Waarom organische bemesting?
- Het gebruik van koehoorns
- De preparaten 500, 501, 502
- De preparaten 503, 504, 505, 506, 507
- Andere natuurlijke producten
- Gedynamiseerd water
3. Het kosmisch en het aardelement in de biodynamie
- Het element biodynamie
- Atmosfeer en fotosynthese
- De kosmische invloeden
- Groenvoorziening
4. Waarom wordt de biodynamische teelt niet algemeen toegepast?
5. De biodynamische teelt en de bespuiting met chemische stoffen
6. Is de biodynamische teelt een nieuw en recent fenomeen?
7. Besluit
1. De principes
Zowel in de biologische als in de biodynamische teelt is elk gebruik van chemische samengestelde stoffen verboden. Op dit gebied is er dus geen verschil. De biodynamie is eerder een aanvulling, een sublimering.
Zoals in de biologische teelt wordt grote nadruk gelegd op de goede grondbewerking, op het bereiken van een evenwichtige grond. Echter, in de biologische teelt wordt gewone compost gebruikt ; volgens de biodynamische telers is dit onvoldoende. Door de bezoedeling van de natuur is de grond te zeer aangetast en verzwakt, zodat een extra toets nodig is voor de regeneratie. Dit gebeurt met de biodynamische preparaten.
Verder is niet alleen de grond van belang voor een goede teelt, maar de totaliteit van de atmosfeer speelt hierin een rol. De bioritmen hebben hun invloed op elke vorm van leven. In de biodynamie hecht men hieraan een bijzonder belang.
De biodynamie gaat dus uit van een totaalconcept van de wereld en van alle leven, van een wisselwerking tussen grond en atmosfeer.
2. De biodynamische preparaten
a) Inleiding
Zonder organische materie aan de basis is elke biodynamische teelt onmogelijk. Compost en mest zijn de voornaamste bronnen voor de aanmaak van de organische basis (humus).
Bij de biodynamische teelt neemt men er echter geen genoegen mee deze bronnen zomaar aan hun lot over te laten en ongecontroleerd te laten gisten.
Immers, bij gebrek aan een begeleid gistingsproces wordt een belangrijk verlies aan nuttige mineralen en aan stikstof vastgesteld.
Daartoe werd een wetenschappelijk proces uitgedokterd. Het gistingsproces, op gang gebracht door bacteriën kan beïnvloed worden door groeihormonen, enzymen en aftreksels van sommige planten.
Voortgaande op deze gegevens werden "biodynamische preparaten" op punt gesteld. Het doel hiervan is de humus op natuurlijke wijze dermate te begeleiden dat het maximum aan rendement eruit gehaald wordt. De meeste van deze preparaten ondergaan een vrij langdurig gistingsproces onder de grond, dikwijls omhuld met organen of in horens van dieren.
Dit procédé leidt tot een natuurlijke, uiterste concentratie van bacteriën, groeihormonen en enzymen.
Merkwaardig is, dat slechts minieme hoeveelheden van deze preparaten nodig zijn om de compost te dynamiseren (één koffielepeltje is voldoende voor 5 kubieke meter compost).
De basisingrediënten zijn gekend (o.a. geconcentreerde koeienmest, ontlasting van aardwormen, sommige medische kruiden en planten). Het juiste procédé van bereiding werd op punt gesteld in gespecialiseerde laboratoria o.a. in Zwitserland en de USA.
Uit analyses blijkt dat deze preparaten spectaculaire concentraties bevatten van de meest levensnoodzakelijke mineralen en oligo-elementen. Daardoor kunnen deze preparaten ook toegepast worden in verdunningen van 1/10000 -ste tot 1/100000 -ste.
Er bestaan een tiental preparaten met verschillende eigenschappen naargelang het beoogde doel.
Enkele voorbeelden van planten, gebruikt in de biodynamische preparaten, zijn o.a. bloesem van duizendblad, zuivere kamille, paardenbloem, paardenstaart, jonge brandnetel en verpulverde eikenschors. Hieraan worden diverse silicium samenstellingen (kwarts) toegevoegd.
Daarnaast wordt ook rekening gehouden met de plaatselijke grondstructuur en de omgevingsatmosfeer, zodat in de diverse wijnstreken dikwijls andere preparaten gebruikt worden.
Sommige preparaten worden gebruikt om de gisting van de compost te regulariseren, in harmonie met het universum. Andere bij de aanplantingen, om de wortelontwikkeling te bevorderen en later de groei van de wijnstok.
Nog andere om de fotosynthese en de chlorofylwerking te bevorderen. De bladstructuur van de planten wordt hiermee immers beïnvloed o.a. met een verruiming van de poriën. Hierdoor wordt het zonlicht en het vocht beter opgenomen en de suikerproductie in de druif bevorderd.
Het resultaat is een druif met een sterkere concentratie aan mineralen en oligo-elementen. Naast een verbetert effect op de gezondheid, heeft dit ook een rechtstreekse invloed op de aroma's, op de structuur, het vet en de smaakconcentratie van de wijn.
Dergelijke eigenschappen komen perfect tot uiting bij de "Kristallisatiemethode". Hierbij wordt de wijn onder microscoop bestudeerd op zijn structuur. Goede of slechte kwaliteit, vetheid, aciditeit, vegetale of animale tonen, densiteit, grote of zwakke concentratie, mogelijkheid om te verouderen of eerder noodzaak om snel gedronken te worden; fruitigheid, vitaliteit, gebrek aan souplesse en noem maar op, al die items zijn perfect afleesbaar.
Opvallen is ook dat de biologische en zeker de biodynamische wijnen altijd met lengtes voorsprong qua kwaliteit uit deze tests komen, vergeleken met de conventionele wijnen.
(In: "La Quête du vin" van Pierre PAILLARD wordt deze methode gedetailleerd onderzocht met heel veel foto's.)
Uit vergelijkende analyses van gronden die al dan niet behandeld werden met deze preparaten, blijkt dat de verschillen reeds na korte tijd, gewoon verbluffend waren. Het gevolg was dat niet alleen de kwaliteit van het eindproduct spectaculair verbeterde, doch ook dat de productie verhoogde.
Met dit laatste is ook de economische haalbaarheid van de methode bewezen.
b) Waarom organische bemesting?
In de industriële teelt is bemesting met organische stoffen reeds tientallen jaren verleden tijd. De chemische kunststoffen hebben deze vervangen, immers veel gemakkelijker en direct resultaat op het rendement.
In de biologische en biodynamische teelt blijft men zweren bij bemesting met echte dierlijke meststoffen. Waarom?
Deze meststoffen zorgen niet alleen voor de productiviteit, maar brengen ook vitaliteit in de grond, o.a. door de aanbreng van azote. Deze stoffen vinden immers hun oorsprong in levende organismen (dieren) en brengen hierdoor etherische (astrale, atmosferische) bestanddelen in de grond. Dit is volledig conform de biodynamische wetenschap, die alle leven op aarde beschouwt als deel uitmakend van één geheel. Daarom is volgens Rudolf STEINER de compostage de techniek bij uitstek om regulerend op te treden met alle op aarde aanwezige krachten en op die manier elk verlies aan energie te vermijden. Om te beletten dat de etherische krachten van de compost gedeeltelijk verloren gaan (verdampen) raadt Rudolf STEINER aan een beetje kalk toe te voegen.
c) Het gebruik van koehoorns in de biodynamische teelt.
Veel van de (homeopathische) attributen die gebruikt worden in de biodynamische teelt worden gemaakt in koehoorns.
Heeft dat zin? Tegenstanders van de biodynamische praktijken, of zeggen we misschien beter verdedigers van de conventionele praktijken met overvloedig gebruik van chemische hulpmiddelen, lachen dergelijke zaken weg.
Deze praktijk steunt nochtans op wetenschappelijke gronden. Voor de koe is de hoorn niet zomaar een ornaat (zoals bij het hert bv.) maar een werktuig dat de externe en interne stromen naar het verteringsstelsel voert. De hoornen zijn een verlengstuk van de huid waar op geïntensifieerde manier alle indrukken uit de omgeving naar het middelpunt van het lichaam gevoerd worden.
De hoorn is dus een essentieel orgaan van de koe, waarlangs alle astrale en etherische krachten opgevangen worden.
d) De homeopatische preparaten 500, 501, 502
ENKELE VAN DEZE PREPARATEN DIENEN UITSLUITEND VOOR DE VOEDING EN DYNAMISERING VAN DE GROND EN DE PLANT, ANDERE WORDEN AANGEWEND VOOR ZIEKTEVOORKOMING, UITROEIING VAN ONKRUID EN PARASIETEN.
Het gebruik van deze laatste attributen wordt dikwijls gelinkt aan de invloeden van de kosmos (zon, maan, planeten)
Eén van de meest gebruikte attributen voor de dynamisering van de grond draagt het
nummer 500 (zo genoemd door Rudolf STEINER, de andere attributen dragen nummer 501, 502 enz.)
Deze stof wordt gemaakt in koehoorns die gevuld worden met koemest en dan de ganse winter bewaard worden onder de grond. Bij het aanbreken van de lente worden ze opgegraven. Daarna wordt de stof koel en in de donkerte bewaard, tot het ogenblik aangebroken is voor de toepassing op de wijngaard.
Uit analyse blijkt dat de inhoud miljoenvoudig geconcentreerd is, zodat deze met water vermengd kan verstoven worden over de wijngaard.
Deze menging met water gebeurt echter niet zomaar. Het poeder wordt in een ton putwater gegoten en dan wordt met een speciale stok de inhoud in grote snelheid eerst rechts rondgedraaid, tot men de bodem van de ton ziet en dan plots naar links. Zo creëert men orde gevolgd door chaos. Dit moet gedurende een uur voortgezet worden.
Op die manier wordt ook het water nog eens extra gedynamiseerd. Daarop moet binnen het uur de inhoud verstoven worden over de wijngaard, om geen dynamiek verloren te laten gaan.
Sommige wijnbouwers voeren deze werkwijze nog manueel uit, anderen hebben hiervoor een gemechaniseerd elektrisch systeem.
Heeft dit effect? Vraag het maar eens aan een wijnboer die de biodynamische teelt toepast. Hij zal u tonen hoe gezond en fris de planten er uit zien. Bij ons recent bezoek aan Italië konden we met eigen ogen vaststellen hoe mooi fris groen de bladeren van de wingerds bij zo een wijnboer er uitzagen, dit ondanks de enorme droogte deze zomer en bij een iets verder gelegen wijngaard van een conventionele wijnbouwer hingen de bladeren er slap en roskleurig bij.
Het attribuut nummer 501 wordt eveneens gemaakt in een koehoorn, die dan gevuld is met fijnpoederig kwarts (silicium). Deze wordt echter onder de grond begraven tijdens de zomer en opgegraven in de herfst. In tegenstelling met het nummer 500, wordt de 501 bewaard in het licht, tot de volgende lente.
Op dat ogenblik wordt dezelfde actie ondernomen (dynamiseren in water in een ton) om dan op de wijngaard verstoven te worden.
Het effect van nummer 501 werkt vooral op de structuur en de voedingswaarde van de plant.
Op de bladeren heeft dit een poriënvergrotend effect, waardoor deze beter het zonlicht en de dauw kunnen opvangen.
Er worden, zij het in mindere mate, nog andere preparaten gebruikt in de biodynamie.
Immers, er zijn nog andere belangrijke en noodzakelijke elementen voor de gezondheid van de plant zoals o.a. potas, stikstof, fosfor en oligo-elementen zoals ijzer, koper, boor, zwavel.
Overigens de plant voedt zich niet alleen met elementen die ze vindt in de grond, maar ook met elementen die in uiterst kleine doses voorkomen in de lucht.
Om hieraan tegemoet te komen worden volgende attributen gemaakt.
Attribuut 502 wordt gemaakt met bloeiend duizendblad, dat deze maal in de blaas van een hert gepropt wordt in het begin van de zomer, blijft dan de ganse zomer blootgesteld aan de zon en wordt dan begraven gedurende de ganse winter.
Waarom in de blaas van een hert? Dit dier vangt al de elementen en krachten uit de atmosfeer op via zijn gewei en vandaar naar de blaas. Dit is dus een epicentrum van vitaliteit.
Duizendblad brengt vooral de magnetische krachten over van "Venus" en regelt het proces van opname in de plant van het gehalte aan potas door wisselwerking met zwavel.
e) Preparaten 503, 504, 505, 506, 507
Kamille is dan weer het element dat de grondstof levert voor attribuut 503 dat zorgt voor een verhoging van het kalkgehalte, alweer via wisselwerking met zwavel. Kamille is een medicinale plant, die vooral focust op de ingewanden. Dit komt overeen met de invloeden van de planeet "Mercurius". Het systeem bestaat hier in het opvullen van ingewanden van runderen met bloeiende kamille en deze weer de ganse winter onder de grond te bewaren
Dit attribuut bewerkt een etherisch evenwicht in de klassieke dierlijke mest die op het land verspreid wordt.
Netels vormen de basis voor attribuut 504. Dit brengt een dosis ijzer in de grond.
Dit element wordt niet gemaakt via een dierlijk orgaan. Het volstaat een armvol iets verwelkte netels onder de composthoop te mengen.
Schors van eikenbomen wordt gebruikt voor attribuut 505 en speelt een rol bij het verhogen van het gehalte aan kalk.
Paardenbloem, attribuut 506, speelt een rol bij het verhogen van het gehalte aan silicium.
Bij attribuut 507 is dan weer afkooksel van paardenstaart aan de orde. Ook deze plant is rijk aan silicium en vormt daardoor een tegenpool tegen de krachten die de planten ziek maken.
Waar haalt de biowijnboer deze preparaten?
Sommigen maken deze zelf, de meeste kopen ze bij specialisten. Zo worden er bv. in de tuin van Maria THUN elk jaar duizenden koehoorns begraven.
f) Andere natuurlijke producten
Tenslotte zijn er nog een ganse rij andere natuurlijke producten die schadelijke invloeden tegengaan en gebruikt worden in de biodynamische cultuur.
Noemen we eerst enkele middelen tegen kwalijke onkruiden. De groei en reproductie van deze onkruiden wordt voornamelijk in de hand gewerkt door de invloed van de maanstand (vooral volle maan), gecombineerd met de stand van "Mercurius" en "Venus".
Het komt er dus op aan deze invloeden te onderdrukken.
Dit kan door de zaden van deze onkruiden te verbranden in een houtvuur en de as te verstrooien over de grond. Hierdoor wordt de kracht van het onkruid ondermijnd, zodat ze op de lange duur verdwijnen. Dit proces kan wel tot 4 jaar duren.
Om de levenskracht van parasieten zoals o.a. de veldmuis te ondermijnen volstaat het er enkele te vangen, deze te verbranden in een houtvuur en de as te verstrooien op het ogenblik dat schorpioen in de constellatie van Venus staat.
Ongewervelde dieren moeten dan weer op een andere manier aangepakt worden. Deze hebben vooral de kracht van de zon nodig om zich te vermenigvuldigen. Vooral als de zon in de constellatie van "Waterman" en "Kreeft" staat zijn deze inferieure dieren bijzonder actief. Om dit te bestrijden volstaat het er enkele te verbranden op het ogenblik dat de zon in de constellatie van "Stier" staat, dwz diametraal tegenover de constellatie "Schorpioen" en opnieuw de as te verstrooien. Na 4 jaar zullen de wormen onmogelijk nog kunnen leven in de behandelde grond.
g) Gedynamiseerd water.
Wij hadden het hierboven over de dynamisering van water in een ton. Fabeltjes? Lees maar verder. Wij trachten het zo eenvoudig mogelijk uit te leggen zonder gebruik van al te technische termen.
De behandeling van het water door creatie van orde en chaos (zie hierboven) verplicht de moleculen in het water lange en complexe structuren te ontwikkelen. De ionisatie van positieve en negatieve spanning veranderd hierdoor volledig, dit ten gevolge van de interplanetaire krachtvelden.
Door het activeren van chaos worden kolken en spiralen gevormd die elektrische spanning opleveren. In het centrum van de kolken heeft men spanningen gemeten van bij de 10.000 volt. Van energie gesproken, gewoon cadeau van de kosmos.
2. Het kosmisch - en het aardelement in de biodynamie
De kosmische voorwaarden, nodig voor het bestaan zelf van een plant, zijn warmte en zonnelicht.
Deze stelling werd reeds geponeerd door LIEBIG. Deze benaderde echter alleen het materialistisch aspect. Rudolf STEINER, die meer spiritualistisch geïnspireerd was, plaatste dit in het geheel van de kosmos.
De latere ontwikkeling van de kennis over de biologische werking van de zon heeft deze principes bevestigd !
a) Het element dynamie
Aan dit element wordt in de biodynamische wijnteelt zeer veel aandacht besteed. Dit is ook het belangrijkste onderscheid met de gewone biologische teelt.
De energie, licht en warmte, komt van zon en maan. Deze kosmische energie wordt door fotosynthese dwz. de transformatie van organische materie in de cel van de plant, omgezet in "chemische energie".
Dr.M.W.R. WILLIAMS, lid van de "Academie voor Wetenschappen" van de vroegere Sovjet Unie, schreef in 1952 :
" De vier essentiële elementen zijn: licht en warmte, dit zijn de kosmische elementen, die een directe invloed uitoefenen op de planten ; anderzijds water en voedingselementen, dit zijn de aardelementen, die alleen als tussenschakel fungeren. "
De taak van de landbouwer bestaat erin deze energie te benutten om planten en vruchten te produceren die geschikt zijn voor menselijke consumptie.
De biodynamische methode speelde op diverse manieren in op dit axioma. Een voorbeeld hiervan was de kennis van de oligo-elementen. Reeds in 1924 wees Rudolf STEINER op het belang hiervan voor de ontwikkeling van de planten.
b) Atmosfeer en fotosynthese
Een belangrijke vraag was, of deze minuscule maar noodzakelijke hoeveelheden materie opgenomen werden via de grond of via de atmosfeer (langs de bladeren). Door spectrale analyse, werd ontdekt dat quasi alle oligo-elementen aanwezig zijn in de atmosfeer.
Verder wetenschappelijk onderzoek wees uit dat de bladeren veel gemakkelijker deze elementen opnemen dan de wortels. Bespuiting was dus beter dan verwerking ervan in de meststoffen.
De wijntelers gaan veel te veel uit van het effect van de bodem op de plant, terwijl juist de fotosynthese die inwerkt op de bladeren in grote mate verantwoordelijk is voor de plantenmaterie.
Een voorbeeld hiervan is het gebruik van kwartspoeder die het zonlicht concentreert op het blad. In combinatie met valeriaan beschermt dit het blad tegen koude en zorgt ervoor dat de plantensappen beter circuleren. Bovendien wordt het optreden van schimmels hierdoor sterk beperkt, zodat schimmeldodende middelen quasi niet nodig zijn bij deze teelt ( Pierre FRICK, een bekend biodynamisch wijnbouwer in de Elzas, hoorde zich jaren geleden voor gek verklaren, omdat hij geen schimmelwerende producten gebruikte... de praktijk gaf hem echter gelijk ! ).
Een biodynamische wijnboer uit Bourgogne (Dominique DERAIN) gebruikt een geconcentreerd siliciumpreparaat voor de bestrijding van de rode spin. De bladeren aan zijn wijnstokken zijn een voorbeeld van schoonheid en gezondheid tot in de herfst. Een gunstige hernieuwing van de bladgroei in de lente is hiermee tevens voorbereid.
Een juiste toepassing van de biodynamische wetenschap is uiterst belangrijk. Vb. de aanwezigheid of afwezigheid van 1 deel zink op 100 miljoen delen totale materie, bepaalt of een fruitboom gezonde vruchten of ongezonde zal voortbrengen.
De wetenschap dat de biodynamische preparaten die op de planten verstoven worden, zelf reeds ten overvloede alle oligo-elementen bevatten is in deze optiek veelzeggend.
c) De kosmische invloeden
Een totaal andere factor die in de biodynamische methode een cruciale rol speelt is de kennis van de invloeden van de variaties in de kosmische elementen, volgens de seizoenen en zelfs in de loop van één dag.
Deze variaties zijn een gevolg van de wisselende stand van de aarde in de kosmos.
Rudolf STEINER wees reeds op de verschillende invloed van het licht van de ochtend en de avond (beide gunstig) en deze van de namiddagen en het midden van de nacht (beide remmend).
Deze factoren zijn regulerend voor het metabolisme van de plant, de groei, de vormgeving enz. waarbij de activiteit of non-activiteit van het plantensap in de wortels en/of de plant zelf, bepalend is.
In de biodynamische methode wordt hiermee rekening gehouden door het afstemmen van de diverse werkzaamheden op de levenscycli bepaald door zon, maan en planeten. Hiervoor worden diverse hemelkaarten gebruikt, waarvan de bekendste deze van Maria THUN.
Alle leven op aarde, volgt het ritme van de cycli van zon en maan.
De zon legt aan de aarde twee ademhalingsfasen op:
- dagelijkse cyclus (ongeveer dag en nacht)
- uitademing van grond en plant (van 3u tot 12u)
- inademing van grond en plant (van 15u tot 24 u)
- de tussenliggende tijd is een periode van overgang
- jaarlijkse cyclus (ongeveer de seizoenen)
- uitademing van grond en plant (van winterwende tot zomerwende)
- inademing van grond en plant (van zomerwende tot winterwende)
De tweede invloed komt van de maan en de planeten
De opgaande en neergaande maan heeft een magnetische invloed op alle leven. De stand van enkele planeten tegenover de maan versterken deze invloeden. Deze planeten zijn : ram, leeuw, boogschutter ( drie vuurtekens).
De maan stijgt geleidelijk in de hemel gedurende 14 dagen, vertrekkend van het sterrenbeeld Boogschutter om te belanden bij het sterrenbeeld Tweelingen, om de volgende 14 dagen terug te dalen naar het beginpunt. Daartussen heeft men de diverse kwartieren en de volle maan.
Deze verschillende invloeden bepalen voor de biodynamische wijnbouwer de diverse uit te voeren activiteiten:
- fase van uitademing = opstijgen van de levenssappen in de plant en dus aangewezen voor alle bovengrondse werkzaamheden, zoals snoeien en opbinden van de ranken, wieden en lichte grondbewerking
- fase van inademing = vitalisatie van de grond en dus geschikt voor alle werken aan en om de wortels en voor diepere grondbewerking, diep spitten, ploegen, eggen en voor aanplanten van nieuwe wijnranken
De biodynamische wijnbouwer raadpleegt ook de hemelkaart om het ogenblik van de oogst te bepalen. De kunst bestaat erin om het tijdstip van de optimale rijpheid van de druiven te laten samenvallen met de meest geschikte stand van de maan.
Zelfs het overhevelen van vat naar vat staat in dit teken. Best gebeurt dit in een periode "vrucht"( d.i. een bepaalde positie van de maan t.o.v. de planeten)
d) Groenvoorziening
Nog een bijzonder karakteristiek van deze cultuur is de zorgzame en selectieve toepassing van de begroeiing van de grond met goed wortelende planten, bloemen en kruiden. Deze beplanting mag niet eenzijdig zijn, maar integendeel zeer gevarieerd. Het doel is het biologische leven in de grond nog extra te activeren.
Daarom worden ze soms zelfs gezaaid tussen de druivenstokken.
Enkele vb. : één- en meerjarige peulgewassen, kruisbloemigen, graan- en grasachtige evenals kruidige planten zoals zonnebloem, komijn, malve of kaasjeskruid, weidekruiden enz.
Om concurrentie met de wijnstok te vermijden worden deze planten en kruiden tijdens de groeiperiode kort gemaaid, tussen de rijen mechanisch, rond de wijnranken met de zeis.
Deze techniek wordt niet overal toegepast en meer in de noordelijke dan in de zuidelijke wijnstreken.
5.Waarom wordt de biodynamische methode niet algemeen toegepast?
Gezien het fundamenteel belang van deze methode (en trouwens van elke biologische teelt) door de wetenschap algemeen aanvaard wordt, zou het ook logisch zijn dat iedereen deze toepast.
De eerste hindernis is het doorbreken van ingeburgerde gewoontes en gebruiken. Het is veel gemakkelijker hieraan niets te veranderen. Niets is veiliger dan zich verder te vertrouwen op de risicoloze, zgn. alleenzaligmakende methode met chemische hulpmiddelen die voor alles een oplossing bieden.
De macht van de multinationale chemische trusts met hun gigantisch marketingapparaat, mag hierbij ook niet onderschat worden.
Vervolgens denken de meeste wijnbouwers liever niet op lange termijn, doch eerder in termen van onmiddellijke en hoge opbrengst.
Ook al weet men dat in de biodynamische teelt eigenlijk weinig moeilijkheden met ziektes voorkomen, ook al beseft de doorsnee wijnboer dat deze producten het maximum aan proteïnen en vitaminen bevatten, het zal hem een zorg wezen. Hoeveel verbruikers weten dat
Alleen die verbruikers die belang hechten aan de inherente kwaliteit van voedsel en drank, vinden in de biodynamisch en grotendeels ook in de biologisch geteelde producten hun wensen terug. Hun wil om de gezondheid boven alles te stellen, laat geen ruimte voor toegevingen en halve oplossingen.
6. De biodynamische teelt en de bespuitingen met chemische middelen.
Het zou een grove fout zijn te beweren dat bij deze teelt de schadelijke insecten totaal vernietigd worden.
De belangrijke vraag is echter niet " zijn er aanwezig ? " maar "hoeveel zijn er aanwezig ? " Het enige doel is de vermenigvuldiging te beletten waardoor ernstige schade zou opgelopen worden.
Zowat veertig jaar effectieve ervaring in de biodynamische teelt heeft geleerd dat de schadelijke insecten zich NOOIT dermate vermenigvuldigen dat betekenisvolle schade werd opgelopen. Het probleem van de insecten is gewoon een kwestie van biologisch evenwicht.
Bespuitingen met chemische giften hebben het probleem nog nooit opgelost. Integendeel, met deze middelen komt men alleen maar in een vicieuze cirkel terecht.
7. Is de biodynamische teelt een nieuw en recent fenomeen ?
Integendeel, de grondslagen hiervoor werden reeds gelegd in 1922 door Dr. Rudolf STEINER. Reeds toen stelde zich het probleem van een algemene degeneratie van de planten, van de achteruitgang van de kwaliteit van de oogst en van de vermindering van de voedingswaarde van de producten.
Rudolf STEINER poneerde toen dat de plant niet uit zichzelf ziek wordt, want die is gezond van nature uit. Het probleem zat gewoon in de omgeving en vooral in de samenstelling van de grond. Alles was gewoon terug te brengen tot het zo noodzakelijke evenwicht in de grond.
Voortgaande op zeer precieze indicaties van Rudolf STEINER werden in 1923 door enkele wetenschappers (waaronder Dr. E. PFEIFFER), de eerste experimenten gedaan met preparaten, waaruit het eerste preparaat nr .500 tot stand kwam (heden nog steeds in gebruik). Daarna werden systematisch andere preparaten ontwikkeld (nrs. 501, 502 ... tot 507)
Meer en meer groeide het besef dat bemesten op zichzelf onvoldoende was, laat staan overbemesting, een fout die toen al gemaakt werd.
Dit had in vele gevallen tot resultaat dat de inherente voedingswaarde van de plant afnam en de plant verzwakte, zelfs ziek werd.
Identiek dezelfde problemen stellen zich de laatste jaren, als gevolg van de overbemesting en het overvloedig gebruik van kunstmeststoffen. Er is niets nieuws onder de zon.
De ideeën van Rudolf STEINER werden in de daaropvolgende jaren verder uitgewerkt door een groep van een 60-tal wetenschappers waaronder biologen, natuurkundigen enz. echter in directe samenwerking met een uitgelezen schaar van land- en tuinbouwers. Het was ook deze groep die dit systeem de naam gaf van "biodynamische methode".
Het hele opzet groeide geleidelijk uit tot een beweging verspreid over alle delen van de wereld.
De huidige biodynamische methode is dus de resultante van zowat 70 jaar experimenteren, wetenschappelijke studie, van labowerk en directe follow-up in de praktijk en op het veld.
Het keurmerk DEMETER wordt toegekend aan de producten voortkomend uit de biodynamische teelt en dit over de hele wereld. Er worden zeer regelmatig controles uitgeoefend door het "Syndicaat voor de biodynamisch teelt" op de strikte naleving van het lastenboek.
Het biodynamisch lastenboek is extreem zwaar. Het aantal biodynamische wijnbouwers is dan ook zeer beperkt. Dit zijn de echte "cracks" van de wijnbouw !
BESLUIT
Met de biodynamische teelt worden verfijnde wijnen gemaakt.
De vraag is natuurlijk: proeft men het verschil?
Uiteraard proeft deze wijn niet anders dan normale wijn van goede kwaliteit, anders zou het immers geen wijn zijn. Een goede proever zal wel de uiterste finesse opmerken die men niet in andere wijn ontdekt. Deze wijnen zijn steeds van de betere kwaliteit.
De combinatie van de elementen: evenwichtige grond, energie, licht en warmte via de fotosynthese en tenslotte de kosmische invloeden geeft aan deze wijn een extra dimensie.
Het zal nu ook wel duidelijk zijn dat het belang, door de biodynamische methode gehecht aan de kosmos, niet meer kan gedoodverfd worden als "bijgeloof" en "folklore". De ontwikkeling van de wetenschap heeft deze opvatting volledig achterhaald en het belang ervan onderstreept.
In het tijdschrift "SCIENCE ET VIE" wordt dit zonder enige schroom door toonaangevende wetenschappers als zeer waardevol erkend..
Wie kan trouwens heden nog het belang van het bioritme ontkennen? Dit geldt toch voor alle leven op aarde!
Hetzelfde kan gezegd worden van de cruciale rol van een evenwichtige opbouw van de grond. De biodynamische en de biologische methode gaan hier hand in hand.
De degeneratie van de planten is een rechtstreeks gevolg van de vernietiging van dit biologisch evenwicht en leidt onafwendbaar tot ondermijning en ziektes in de planten en tot ongezonde vruchten.
De biodynamische aanpak is zowat de antipode van de industriële aanpak in de conventionele wijnbouw. Biodynamie is een kunst, geen aaneenschakeling van technische procedures. In deze cultuur staat de mens centraal. Hij voelt op het juiste moment aan welke beslissing moet genomen worden. Hij maakt geen dood object aan de lopende band maar een vitaal levend product vanuit een optimaal gedynamiseerde en levende grond.
De natuur zelf elimineert hetgeen onvoldoende levenskracht heeft. De praktijk bewijst dit fenomeen. Enorme schade wordt jaar na jaar vastgesteld aan planten en vruchten. De strijd tegen deze ziektes kost miljarden aan gebruik van pesticiden.
Meer en meer begint men er zich rekenschap van te geven dat dit een zinloze strijd is. Deze giftige pesticiden lossen het probleem van de schadelijke insecten niet op, wel integendeel. Ondanks het feit dat steeds sterkere giften gebruikt worden moet men vaststellen dat telkens nieuwe generaties van meer resistente insecten verschijnen. Een flagrant voorbeeld is de verwoestende ziekte die sedert een paar jaar Frankrijk teistert, de "Flavescence dorée"
Nicolas JOLY, wijnbouwer van CLOS DE LA COULEE DU SERANT en één van de bekendste voorvechters van de biodynamische teelt waarschuwde nog onlangs " Jamais on a été aussi près de maladies aussi graves que le phylloxera " ( "nooit stond men zo dicht bij ziektes als de phylloxera " - d.i. een ziekte die omstreeks 1890 zowat 75% van de Europese wijngaarden vernietigde).
Het zo subtiele leven van de planten wordt immers fundamenteel bedreigd door de ongebreidelde bespuitingen met chemische giftstoffen. Dit is gewoon vragen om onherstelbare problemen.
Meerdere gezaghebbende personen en instituten met wereldfaam verheffen de stem om aan te dringen op een radicale ommekeer in de mentaliteit.
De industrie is zich hiervan goed bewust. Zij zoeken de oplossing nu in genetisch gemanipuleerde planten, die minder pesticiden nodig hebben en binden de verbouwer zo op een andere manier aan zich. Dat niemand ook maar enig idee heeft van de gevaren op lange termijn van deze OGM's lappen zij aan hun zolen. Als het maar veel geld opbrengt op korte termijn, dat is de enige bekommernis.
De gekke koeien ziekte (die nog altijd niet uitgeroeid is) kwam schijnbaar ook plots uit de lucht gevallen. Nochtans had Rudolf STEINER reeds in de twintiger jaren hiervoor gewaarschuwd en letterlijk van A tot Z de symptomen en de oorzaken beschreven.
De enige oplossing om een catastrofe te vermijden is een volledig halt toeroepen aan de misbruiken van de chemische industrie, aan de multinationals die de wijndomeinen opkopen en industrialiseren uit louter winstbejag.
Niets meer of minder dan de gezondheid en de toekomst is de inzet.
Ooit hoorde ik een biodynamische wijnbouwer zeggen " La terre, ce ne sont pas nos parents qui nous l'ont donnée, mais nos enfants qui nous l' ont prêtée »
De basisprincipes op een rijtje.
- Herstel van de organische materie in de grond, onder de vorm van verbeterde humus.
- Scheppen van een evenwicht in de verscheidene functies van de grond. De grond wordt niet alleen beschouwd als een menging van minerale en organische bestanddelen, maar als een totaal levend systeem.
- De "biodynamische" cultuur onderscheidt zich van de louter "organische landbouw". Voor deze laatste is elke organische stof een compost, die dient als bemesting. In de biodynamiek daarentegen wordt deze basiscompost omgevormd mits het gebruik van "preparaten (attributen)" of "compostversnellers".
- Het leven omvat nog andere elementen dan alleen maar organische en anorganische moleculen. Leven en gezondheid hangen af van de interactie tussen materie en energie. Deze laatste wordt aangebracht door licht en warmte. Deze energie wordt door de plant door fotosynthese omgezet in "chemische" energie.
- Voornoemde interactie moet op evenwichtige manier verlopen. Dit kan alleen als de grond zelf gezond is dwz. evenwichtig samengesteld, ten einde aan de plant de noodzakelijke voedingsstoffen en energie door te geven.
- Indien men alleen oog heeft voor de minerale aanwezigheid in de grond (o.a. stikstof, fosfaat, potassium enz.), ontkent men de belangrijke rol van de "biokatalysatoren" dwz. De oligo-elementen, enzymen, groeihormonen en andere energiereaktoren.
- De huidige omgeving is alles behalve bevorderend voor een gezonde evenwichtige teeltgrond. Luchtbezoedeling, zure regen, uitlaatgassen en dergelijke remmen de gezonde groei van de planten. Ontbossing en uitputting van de gronden door bemesting met kunstmeststoffen, zorgen voor erosie en storen de normale bewatering van de grond.
- De grond is niet alleen een chemisch, organisch of mineraal systeem, maar heeft ook een fysische structuur. Om de vruchtbaarheid te behouden moet de grondstructuur optimaal blijven dwz. korrelig en kneedbaar, luchtig en diep. Verkeerde bewerking van de grond kan onherstelbare schade berokkenen.
Bron: www.biotiek.be - Antoon de Paepe